KAZI başkanlığını Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Sualtı Kültür Varlıkları Muhafaza ve Tamirat Kısım Lideri Doç. Dr. Hakan Öniz’in yaptığı Tunç Çağı batığı çalışmalarında, Akdeniz’de su altında en eski kurşun tartılar bulundu. Biri 22 gram başkası ise 44 gram olan kurşun yüklerin 3 bin 600 yıllık olduğu belirtildi.
Antalya’nın Kumluca ilçesinde su altı arkeolojik kazı çalışmalarını sürdürdükleri M.Ö. 16. yüzyıla tarihlenen Tunç Çağı batığının dünyanın en eski batıklarından biri olduğunu belirten Doç. Dr. Hakan Öniz, 3 bin 500- 3 bin 600 yaşlarında olan batığın muhtemelen Girit’e gitmekte iken fırtınadan kaçamayarak batan bir gemiye ilişkin olduğunu söyledi. Geminin muhtemelen Kıbrıs’taki bakır madenlerinden toplanan bakır külçelerle batıya gerçek hareket ettiğini söz eden Doç. Dr. Öniz, “Bu bakır külçelerin önemli bir özelliği var. O günlerde bölgeye egemen olan güç Mısırlılarsa bölgedeki devletler, örneğin Kıbrıs ya da Minos sarayları ya da Asurlular vergilerini Mısırlılara bu bakır külçelerle ödüyorlar” dedi.
Batıkta bakır külçelerin (ingot) o periyoda ilişkin her formuna rastladıklarını kaydeden Doç. Dr. Hakan Öniz, “Böylelikle biz, Doğu Akdeniz ticaretinin M.Ö. 16. yüzyılda nasıl yapıldığıyla ilgili ipuçlarına da ulaşmış olduk” diye konuştu. Doç. Dr. Öniz, 1999 yılından bugüne kadar gerçekleştirdikleri su altı arkeolojik hafriyat çalışmalarında Antalya ve Mersin vilayetleri hudutları içinde yaklaşık 350 batık tespit ettiklerini söyledi.BUGÜNE KADAR HİÇ RASTLANMAMIŞ BULUNTULARİlk tespiti 2018 yılında yapılan ve 2022 yılında da su altı arkeolojik hafriyatları devam eden Tunç Çağı batığında bir buluntunun kendilerini çok sevindirdiğini ve şaşırttığını söz eden Doç. Dr. Öniz, “Bugüne kadar tespit ettiğimiz yaklaşık 350 batık arasında hiç görmediğimiz kurşun ağırlıkları bulduk” dedi. Biri 22 gram, başkası 44 gram olan kurşun tartıların batan gemide muhtemelen Suriyeli bir tüccarın bulunduğuna da işaret ettiğini belirten Doç. Dr. Öniz, “Muhtemelen tüccarlar her yere kendi tartılarıyla birlikte gidiyorlar. Hasebiyle bu gemideki tüccarın 22 gram ve 44 gram kurşun yüklerle seyahat ediyor. Bu tartıların sahibi olan tüccar, muhtemelen Kıbrıs’taki değişik bakır madenlerine gidip örneğin 10 külçe bir madenden, 20 külçe bir başka madenden bakırları toplayıp gemiye yüklemiş. Buradan anladığımız, iş sadece deniz ticareti değil, tüccarın madenleri tek tek dolaşıp onları satın alıp, belki de kendi ağırlık birimlerini de başka bir şeyi ölçmek için kullanmış olması.”SU ALTI HEKİMLERİ DE BİZİMLE GÖREV YAPTICumhurbaşkanlığı kararnamesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadeleriyle Antalya Müzesi, Türk Tarih Kurumu ile Gemi Arkeoloji Enstitüsü takviyeleriyle yürüttükleri su altı arkeolojik hafriyat çalışmalarında ABD, İngiltere, İspanya, Fransa ve Polonya’dan da iştirak sağlandığını belirten Doç. Dr. Öniz, 38 kişilik grubun misyon yaptığı hafriyatın, su altındaki dünyanın en derin kazılarından biri olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Öniz, şunları söyledi: “Suyun 45-55 metre derinliğinde sürdürdüğümüz bu çalışmada üst teknoloji kullanıldı. Su altı robotlarıyla dalış emniyetleri alındı. Denizin içindeki tüm dalgıçların hareketleri, dalış emniyeti açısından anbean takip edildi. Bu çalışma internet üzerinden de dünyanın her yerinden izlenebilecek bir teknolojiyle yapıldı. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden su altı doktorları de bizimle birlikte misyon yaptı. Basınç odamız vardı. ve böylece çok derin bir hafriyat olmasına karşın su altı tabiplerinin nezaretinde emniyetli dalışlar gerçekleştirildiği üzere bu tabipler çıkan her dalgıç üzerinde de ayrıntılı incelemeler yaptı. Bu da başka bir bilimsel makaleye dönüştü. Yani bir yandan su altı arkeoloji çalışması yaparken bir yandan da su altı tıbbıyla ilgiliyle uzman doktorlar de bizimle birlikte çalışmış oldu. Bu kadar ayrıntılı ve bu kadar üst teknoloji kullanılan bir hafriyat, dünyada da birinci kere gerçekleştirilmiş oldu.”
Doç. Dr. Hakan Öniz, batıktan çıkarılan yapıtların Antalya Bölge Laboratuvarı’nda muhafaza ve tamir süreçlerinin devam ettiğini de kelamlarına ekledi.
